به گزارشامروله، ایران و کشورهای گروه ۱+۵ در روز ۲۳ تیرماه توانستند به جمع بندی در خصوص مذاکرات دست یابند. توافق حاصل برای تبدیل شدن به قانون مستلزم بررسی در مجالس و پارلمانهای کشورهای متعهد است.
ایران با رعایت خطوط قرمز در خصوص بازرسی ها برای نشان دادن حسن نیت خود بازرسی هایی را بر اساس پروتکل الحاقی پذیرفته است.
طرف مقابل سعی دارد چنین وانمود سازد که ایران تحت فشار مجبور شده تا نظام بازرسی ها و نظارتهایی فراتر از آنچه معمول بوده را بپذیرد! در این خصوص گفتگویی با پروفسور اولی هاینونن انجام شده است که در ادامه می آید. هاینونن رئیس سابق بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی و معاون امور پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا سال ۲۰۱۰ میلادی بود و اکنون در مرکز روابط و علوم بین‌المللی دانشگاه هاروارد تدریس می‌کند.
ارزیابی شما از توافق هسته ای بین ایران و کشورهای گروه ۱+۵ چیست؟
این توافق جایگاه ایران را به عنوان یک دولت در آستانه هسته ای با ظرفیت پایدار غنی سازی اورانیم و زیرساختهای لازم و ضروری برای پشتیبانی از آن مورد تأکید قرار داده است.
متعاقب این توافق برنامه هسته ای ایران در معرض محدودیتهایی قرار خواهد گرفت و در معرض نظارت شدید آژانس بین المللی انرژی اتمی و سیستم راستی آزمایی آن برای سالهای پیش رو خواهد بود.
در خصوص ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته ای ایران آژانس پرسشهایی را خواهد داشت که این پرسشها باید پاسخ داده شود. همچنین در خصوص تأسیسات غنی سازی اضافه نیز آژانس بازرسی هایی خواهد داشت. بعد از رفع این موضوعات شاهد کاهش تحریمها خواهیم بود. از نقطه نظر راستی آزمایی مهمترین موضوع محوری این است که آژانس بین المللی انرژی اتمی صلح آمیز بودن تمام برنامه هسته ای ایران را مورد تأکید قرار دهد که این موضوع می تواند پنج سال وقت بگیرد.
این توافق همچنین دسترسی ایران به تکنولوژی های مدرن هسته ای و فراهم شدن زمینه دستیابی ایران به همکاری اتمی بین المللی را میسر می سازد.
تأثیر این توافق بر روابط ایران با کشورهای همسایه از جمله کشورهای حاشیه خلیج فارس چه خواهد بود؟
برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله عربستان سعودی نگرانی خود را در خصوص ماهیت برنامه هسته ای ایران اعلام کرده اند. عربستان همچنین از مداخله ایران به زعم خود در لبنان، سوریه، عراق و یمن ابراز نگرانی کرده است. تصور نمی کنم که عربستان با آغوش باز پذیرای توافق هسته ای میان ایران و کشورهای ۱+۵ باشد.
نوع کنش عربستان به توافق هسته ای ایران به تضمینهای امنیتی ایالات متحده آمریکا به این کشور بستگی خواهد داشت. باید منتظر ماند و دید که آمریکا چه تضمینهای امنیتی به این کشور در خصوص کاستن از نگرانی هایش می دهد.
آیا این توافق می تواند روابط ایران و کشورهای غربی را وارد فاز جدید سازد؟
این تازه یک آغاز و شروع است. در نظر داشته باشید که این توافق فقط در خصوص برنامه هسته ای ایران است و صرفاً یک توافق هسته ای است.
اما به هر حال این توافق می تواند سنگ بنایی باشد برای روابط میان ایران و کشورهای غربی. اگر توافق با موفقیت اجرا شود می تواند زمینه ای برای اعتمادسازی میان طرفین باشد.
چه کشورهایی بازندگان اصلی توافق هسته ای میان ایران و کشورهای گروه ۱+۵ هستند؟
به نظرم نباید در اینجا برنده و بازنده ای را مشخص کنیم. من مطمئن هستم که برخی نمایندگان مجلس ایران خواهند پرسید که این توافق از جنبه اقتصادی و تکنیکی چگونه قابل توجیه است. این پرسش مطرح می شود که چگونه برنامه غنی سازی اورانیم با توجه به محدودیت در ذخائر اورانیم در ایران شدنی خواهد بود.
گفتگو:جواد حیران‌نیا