نتایج ناگوار مصرف بی رویه این چاشنیهای شیرین فقط به دیابت نوع2 ختم نمی شود. هر چند همین یک پیامد دلیل را باید به اندازه کافی جدی تلقی کرد، اما مساله فراتر از اینهاست و تاثیرات مخرب قند و شکر بر سلامت انسان را می توان فاجعه بارتر دانست. در اینجا، اجمالا به 9 مورد از اثرات ویرانگر قند و شکر بر بدن اشاره می کنیم.
فراکتوز در برابر گلوکز
نیمی از قند و شکر از گلوکز و نیمی دیگر از فراکتوز تشکیل می شود. گلوکز یک ماده ضروری است و به میزان بسیار زیادی در همه سلول های بدن می سوزد و به انرژی مورد نیاز بدن تبدیل می شود. اگر بدن ما گلوکز دریافت نکند، آن را از پروتئین ها و چربی ها خواهد ساخت. اما فراکتوز به هیچ وجه برای کارکرد و فعالیت های بدن ما ضروری نیست. تنها عضوی از بدن که می تواند فراکتوز را بسوزاند، کبد است. هنگامی که مقادیر زیادی فراکتوز وارد کبد می شود، اگر کبد پر از گلیکوژن باشد، بخش اعظم این فراکتوز به چربی تبدیل می شود. این فرآیند احتمالا یکی از مهم ترین علل شیوع گسترده بسیاری از بیماری های مزمن در کشورهای پیشرفته است.
توجه به این نکته بسیار مهم است که این موضوع هرگز درباره میوه ها صدق نمی کند، زیرا میوه یک ماده غذایی واقعی دارای انواع ویتامین، مواد معدنی، فیبر و مقادیر زیادی آب است و نیز بندرت پیش می آید افراد در خوردن میوه افراط کنند.
فقر مواد غذایی ضروری
قند و شکر را باید کالری سازهای بی خاصیت به شمار آورد. به عبارت دیگر علم پزشکی هیچ شکی ندارد که قند و شکر صرفا کالری به بدن می رسانند بدون آن که هیچ نوع ویتامین یا مواد معدنی که بسیار ضروری اند داشته باشند. بیشتر غذاهای حاوی شکر فراوان مانند انواع شیرینی ها، نوشابه های گازدار و آب نبات ها به لحاظ مواد غذایی ضروری فقیر و گاهی به کلی خالی از این مواد هستند. افرادی که به جای خوراکی های مغذی این خوراکی ها را می خورند ممکن است در آینده دچار کمبود مواد غذایی بسیار مهمی شوند.
کبد چرب
وقتی فراکتوز می خورید به کبد می رود. اگر گلیکوژن کبد پایین باشد، مثلا پس از انجام فعالیت هایی مانند دویدن، فراکتوز جای خالی آن را پر خواهد کرد. در غیر این صورت، کبد فراکتوز را به چربی تبدیل می کند. بخشی از این چربی از کبد خارج می شود، اما بخش دیگری در آن می ماند. چربی مانده در کبد به مرور ممکن است انباشته شود و در نهایت به بروز بیماری کبد چرب غیرالکلی منجر شود.
زندگی بی کیفیت
اکثر چربی های تولید شده در کبد به صورت ذرات سرشار از تری گلیسیرید و کلسترول از آن خارج می شود. در یک پژوهش، به افراد شرکت کننده گفته شد طی مدت 10 هفته 25 درصد از کالری مورد نیازشان را از نوشیدنی های شیرین حاوی گلوکز یا نوشیدنی های شیرین حاوی فراکتوز دریافت کنند البته آنها اجازه داشتند در این مدت فقط یکی از این دو نوع نوشیدنی را در برنامه غذایی خود بگنجانند.
در پایان گروهی که فراکتوز مصرف کرده بودند:
تری گلیسیرید خونشان افزایش یافته بود.
حساسیت به انسولین شان کاهش یافته بود.
چربی ناحیه شکمشان افزایش یافته بود.
در مجموع نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد اساسا 25 درصد از کالری های حاصل از فراکتوز به میزان قابل توجهی چربی های خون را مورد آسیب قرار می دهند و سبب بروز مشخصات سندرم متابولیک می شوند، که نخستین گام اساسی به سوی چاقی، بیماری های قلبی، دیابت و زندگی (کوتاه) بی کیفیت است.
مقاومت در برابر انسولین
کار اصلی انسولین، راندن گلوکز از جریان خون به درون سلول هاست، اما وقتی ما از رژیم غذایی ناسالم پیروی می کنیم، سلول ها تمایل دارند در مقابل اثرات انسولین از خودشان مقاومت نشان دهند. وقتی چنین اتفاقی می افتد، لوزالمعده شروع به تولید انسولین بیشتری می کند تا گلوکز را از جریان خون حذف کند، زیرا گلوکز بالا در خون سبب مسمومیت خواهد شد.
به همین دلیل است که مقاومت در برابر انسولین سبب بروز میزان بالای انسولین در خون می شود اما انسولین یک کار مهم دیگر نیز انجام می دهد و به سلول های چربی می گوید چربی را از جریان خون بگیرند و در خود ذخیره کنند. به همین دلیل است که انسولین سبب چاقی نیز می شود.
وقتی بدن نسبت به انسولین مقاوم می شود، به مرور سلول های بتا در لوزالمعده آسیب می بینند و توانایی تولید انسولین کافی را از دست می دهند. به همین دلیل فرد به دیابت نوع 2 مبتلا می شود. اکنون حدود 300 میلیون نفر در سراسر جهان به آن گرفتارند.
افزودن فراکتوز یک علت شناخته شده برای مقاومت در برابر انسولین و میزان بالای انسولین در خون است. به همین دلیل مصرف قند و شکر می تواند منجر به مقاومت در برابر انسولین و در واقع بروز چاقی و دیابت شود.
گرسنگی بی پایان
در مغز انسان ناحیه ای به نام هیپوتالاموس قرار دارد که میزان دریافت غذای ما را تنظیم می کند. در نتایج تحقیقی که در سال جاری میلادی (2013) منتشر شده است، دو گروه مورد آزمایش قرار گرفته اند گروهی که از نوشیدنی های شیرین حاوی گلوکز و گروه دیگری که از نوشیدنی های شیرین حاوی فراکتوز استفاده می کردند.
جریان خون در هیپوتالاموس افرادی که نوشیدنی های گلوکزی نوشیده بودند کاهش یافته بود و احساس سیری می کردند، در حالی که جریان خون در هیپوتالاموس افرادی که نوشیدنی فراکتوزی نوشیده بودند افزایش یافته بود.
به همین دلیل این افراد کمتر احساس سیری می کردند و هنوز میل به خوردن غذا داشتند. بررسی دیگری نشان داده توان فراکتوز در پایین آوردن میزان هورمون گرسنگی کمتر از توان گلوکز است و طبعا هرچه میزان این هورمون بیشتر باشد، فرد بیشتر احساس گرسنگی می کند. در مجموع مقایسه فراکتوز و گلوکز نشان می دهد فراکتوز نمی تواند به اندازه گلوکز که سبب جذب کالری بیشتر در بدن می شود، فرد را سیر کند.
اعتیاد
هنگامی که قند و شکر می خوریم، در مغزمان دوپامین آزاد می شود و به ما احساس سرخوشی دست می دهد. این درواقع همان کاری است که ماه ای مثل کوکائین در مغز ما ایجاد می کند. ساختمان مغز ما به گونه ای که از فعالیت هایی است که سبب آزاد شدن دوپامین می شوند، استقبال می کند. به همین دلیل فعالیت هایی که مقادیر زیادی دوپامین آزاد می کنند، بسیار مطلوب و خوشایند به نظر می رسند. در برخی افراد که مستعد اعتیاد هستند، این مکانیزم سبب سوءمصرف موادمخدر می شود. بررسی ها روی موش ها نشان می دهد بدن آنها واقعا ممکن است به شکر معتاد شود. اثبات این مساله در انسان سخت تر است، اما بسیاری از افراد شکر و مواد غذایی بی ارزش دیگر را مطابق الگوی مصرف مواد اعتیادآور مصرف می کنند.
مقاومت در برابر هورمونی به نام لپتین
لپتین هورمونی است که از سلول های چربی ما ترشح می شود. هرچه سلول های چربی در بدن ما بیشتر باشد، لپتین بیشتری ترشح خواهد شد. احتمالا ترشح این هورمون به مغز علامت می دهد که فرد سیر شده است و باید دست از خوردن بکشد.
همچنین احتمالا سبب می شود انرژی بیشتری مصرف کنیم. افراد چاق درواقع میزان زیادی لپتین دارند، اما مساله اینجاست که این لپتین کار نمی کند. این مشکل، مقاومت در برابر لپتین نام دارد. به دلیل همین مقاومت است که افراد بیش از آن که کالری بسوزانند، دریافت می کنند و به همین علت چاق می شوند.قند و شکر که از اجزای اساسی سبد غذایی ما ایرانیان به‌شمار می‌رود، به قدری مضر است که آن را در صدر زیان‌آورترین اقلام در رژیم غذایی عصر حاضر قرار می‌دهند.
به گزارش ایسنا، جام جم آنلاین در ادامه نوشت: نتایج ناگوار مصرف بیرویه این چاشنیهای شیرین فقط به دیابت نوع2 ختم نمی شود. هر چند همین یک پیامد دلیل را باید به اندازه کافی جدی تلقی کرد، اما مساله فراتر از اینهاست و تاثیرات مخرب قند و شکر بر سلامت انسان را می توان فاجعه بارتر دانست. در اینجا، اجمالا به 9 مورد از اثرات ویرانگر قند و شکر بر بدن اشاره می کنیم.
فراکتوز در برابر گلوکز
نیمی از قند و شکر از گلوکز و نیمی دیگر از فراکتوز تشکیل می شود. گلوکز یک ماده ضروری است و به میزان بسیار زیادی در همه سلولهای بدن می سوزد و به انرژی مورد نیاز بدن تبدیل می شود. اگر بدن ما گلوکز دریافت نکند، آن را از پروتئینها و چربیها خواهد ساخت. اما فراکتوز به هیچ وجه برای کارکرد و فعالیتهای بدن ما ضروری نیست. تنها عضوی از بدن که می تواند فراکتوز را بسوزاند، کبد است. هنگامی که مقادیر زیادی فراکتوز وارد کبد می شود، اگر کبد پر از گلیکوژن باشد، بخش اعظم این فراکتوز به چربی تبدیل می شود. این فرآیند احتمالا یکی از مهم ترین علل شیوع گسترده بسیاری از بیماریهای مزمن در کشورهای پیشرفته است.
توجه به این نکته بسیار مهم است که این موضوع هرگز درباره میوهها صدق نمی کند، زیرا میوه یک ماده غذایی واقعی دارای انواع ویتامین، مواد معدنی، فیبر و مقادیر زیادی آب است و نیز بندرت پیش می آید افراد در خوردن میوه افراط کنند.
فقر مواد غذایی ضروری
قند و شکر را باید کالری سازهای بیخاصیت به شمار آورد. به عبارت دیگر علم پزشکی هیچ شکی ندارد که قند و شکر صرفا کالری به بدن می رسانند بدون آن که هیچ نوع ویتامین یا مواد معدنی که بسیار ضروری اند داشته باشند. بیشتر غذاهای حاوی شکر فراوان مانند انواع شیرینیها، نوشابههای گازدار و آب نباتها به لحاظ مواد غذایی ضروری فقیر و گاهی به کلی خالی از این مواد هستند. افرادی که به جای خوراکیهای مغذی این خوراکیها را میخورند ممکن است در آینده دچار کمبود مواد غذایی بسیار مهمی شوند.
کبد چرب
وقتی فراکتوز میخورید به کبد می‌رود. اگر گلیکوژن کبد پایین باشد، مثلا پس از انجام فعالیتهایی مانند دویدن، فراکتوز جای خالی آن را پر خواهد کرد. در غیر این صورت، کبد فراکتوز را به چربی تبدیل میکند. بخشی از این چربی از کبد خارج میشود، اما بخش دیگری در آن می ماند. چربی مانده در کبد به مرور ممکن است انباشته شود و در نهایت به بروز بیماری کبد چرب غیرالکلی منجر شود.
زندگی بیکیفیت
اکثر چربیهای تولید شده در کبد به صورت ذرات سرشار از تری گلیسیرید و کلسترول از آن خارج می شود. در یک پژوهش، به افراد شرکت کننده گفته شد طی مدت 10 هفته 25 درصد از کالری مورد نیازشان را از نوشیدنیهای شیرین حاوی گلوکز یا نوشیدنیهای شیرین حاوی فراکتوز دریافت کنند البته آنها اجازه داشتند در این مدت فقط یکی از این دو نوع نوشیدنی را در برنامه غذایی خود بگنجانند.
در پایان گروهی که فراکتوز مصرف کرده بودند:
تری گلیسیرید خونشان افزایش یافته بود.
حساسیت به انسولین شان کاهش یافته بود.
چربی ناحیه شکمشان افزایش یافته بود.
در مجموع نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد اساسا 25 درصد از کالریهای حاصل از فراکتوز به میزان قابل توجهی چربیهای خون را مورد آسیب قرار می دهند و سبب بروز مشخصات سندرم متابولیک می شوند، که نخستین گام اساسی به سوی چاقی، بیماریهای قلبی، دیابت و زندگی (کوتاه) بیکیفیت است.
مقاومت در برابر انسولین
کار اصلی انسولین، راندن گلوکز از جریان خون به درون سلولهاست، اما وقتی ما از رژیم غذایی ناسالم پیروی می کنیم، سلولها تمایل دارند در مقابل اثرات انسولین از خودشان مقاومت نشان دهند. وقتی چنین اتفاقی می افتد، لوزالمعده شروع به تولید انسولین بیشتری می کند تا گلوکز را از جریان خون حذف کند، زیرا گلوکز بالا در خون سبب مسمومیت خواهد شد.
به همین دلیل است که مقاومت در برابر انسولین سبب بروز میزان بالای انسولین در خون می شود اما انسولین یک کار مهم دیگر نیز انجام می دهد و به سلولهای چربی می گوید چربی را از جریان خون بگیرند و در خود ذخیره کنند. به همین دلیل است که انسولین سبب چاقی نیز می شود.
وقتی بدن نسبت به انسولین مقاوم می شود، به مرور سلولهای بتا در لوزالمعده آسیب می بینند و توانایی تولید انسولین کافی را از دست می دهند. به همین دلیل فرد به دیابت نوع 2 مبتلا می شود. اکنون حدود 300 میلیون نفر در سراسر جهان به آن گرفتارند.
افزودن فراکتوز یک علت شناخته شده برای مقاومت در برابر انسولین و میزان بالای انسولین در خون است. به همین دلیل مصرف قند و شکر می تواند منجر به مقاومت در برابر انسولین و در واقع بروز چاقی و دیابت شود.
گرسنگی بیپایان
در مغز انسان ناحیه ای به نام هیپوتالاموس قرار دارد که میزان دریافت غذای ما را تنظیم می کند. در نتایج تحقیقی که در سال جاری میلادی (2013) منتشر شده است، دو گروه مورد آزمایش قرار گرفته اند گروهی که از نوشیدنیهای شیرین حاوی گلوکز و گروه دیگری که از نوشیدنیهای شیرین حاوی فراکتوز استفاده می کردند.
جریان خون در هیپوتالاموس افرادی که نوشیدنیهای گلوکزی نوشیده بودند کاهش یافته بود و احساس سیری می کردند، در حالی که جریان خون در هیپوتالاموس افرادی که نوشیدنی فراکتوزی نوشیده بودند افزایش یافته بود.
به همین دلیل این افراد کمتر احساس سیری می کردند و هنوز میل به خوردن غذا داشتند. بررسی دیگری نشان داده توان فراکتوز در پایین آوردن میزان هورمون گرسنگی کمتر از توان گلوکز است و طبعا هرچه میزان این هورمون بیشتر باشد، فرد بیشتر احساس گرسنگی می کند. در مجموع مقایسه فراکتوز و گلوکز نشان می دهد فراکتوز نمی تواند به اندازه گلوکز که سبب جذب کالری بیشتر در بدن می شود، فرد را سیر کند.
اعتیاد
هنگامی که قند و شکر می خوریم، در مغزمان دوپامین آزاد می شود و به ما احساس سرخوشی دست می دهد. این درواقع همان کاری است که ماه ای مثل کوکائین در مغز ما ایجاد می کند. ساختمان مغز ما به گونه ای که از فعالیتهایی است که سبب آزاد شدن دوپامین می شوند، استقبال می کند. به همین دلیل فعالیتهایی که مقادیر زیادی دوپامین آزاد می کنند، بسیار مطلوب و خوشایند به نظر می رسند. در برخی افراد که مستعد اعتیاد هستند، این مکانیزم سبب سوءمصرف موادمخدر می شود. بررسیها روی موشها نشان می دهد بدن آنها واقعا ممکن است به شکر معتاد شود. اثبات این مساله در انسان سخت تر است، اما بسیاری از افراد شکر و مواد غذایی بیارزش دیگر را مطابق الگوی مصرف مواد اعتیادآور مصرف می کنند.
مقاومت در برابر هورمونی به نام لپتین
لپتین هورمونی است که از سلولهای چربی ما ترشح می شود. هرچه سلولهای چربی در بدن ما بیشتر باشد، لپتین بیشتری ترشح خواهد شد. احتمالا ترشح این هورمون به مغز علامت می دهد که فرد سیر شده است و باید دست از خوردن بکشد.
همچنین احتمالا سبب می شود انرژی بیشتری مصرف کنیم. افراد چاق درواقع میزان زیادی لپتین دارند، اما مساله اینجاست که این لپتین کار نمی کند. این مشکل، مقاومت در برابر لپتین نام دارد. به دلیل همین مقاومت است که افراد بیش از آن که کالری بسوزانند، دریافت می کنند و به همین علت چاق می شوند.
فراکتوز یکی از علل شناخته شده برای بروز مقاومت در برابر لپتین است، هم به این دلیل که انسولین جلوی پیام رسانی لپتین را در مغز می گیرد و هم به این دلیل که فراکتوز سبب افزایش میزان تری گلیسیرید خون می شود که خود همین اتفاق هم مانع اثربخشی لپتین خواهد شد. به این ترتیب مغز ما تصور می کند سلولهای چربی خالی اند و بدن همچنان به خوردن نیاز دارد.
انسان در برابر پیامهای گرسنگی ناشی از هورمون لپتین براحتی اختیار از کف می دهد و اراده چندانی ندارد. به همین دلیل است که افراد نمی توانند کمتر بخورند و بیشتر فعالیت کنند و زندگی شادتری داشته باشند. برای خلاص شدن از شر مقاومت در برابر لپتین و وادار کردن مغز به کم خوری باید شکر را دور ریخت.
بیماریهای ملل ثروتمند
مصرف قند و شکر در بروز بسیاری از بیماریهای رایج در کشورهای پردرآمد نقش دارد. درواقع شکر به تنهایی بزرگ ترین عامل بیکیفیتی زندگی در میان ملل ثروتمند است. هر زمان قند و شکر (و آرد سفید) وارد رژیم غذایی مردم شود، آنها را بیمار خواهد کرد. در بسیاری از کشورهای پیشرفته و پردرآمد، مصرف شکر سبب بروز و شیوع این بیماریها شده است:
چاقی: قند و شکر سبب افزایش وزن از طریق مکانیزمهای گوناگون شامل مقاومت در برابر لپتین و انسولین بالا می شود.
دیابت: قند و شکر می تواند علت اصلی بروز دیابت باشد.
بیماریهای قلبی: قند و شکر، کلسترول بد و تری گلیسیرید را افزایش می دهد و سبب بروز مشکلات گوناگونی می شود که در نهایت ممکن است باعث ابتلا به بیماریهای قلبی شوند.
بنابراین هرگز فراموش نکنیم که مصرف قند و شکر در بروز بسیاری از بیماریهای خطرناک مانند چاقی، دیابت نوع 2 و بیماریهای قلبی و عروقی دخالت دارد.