به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، مسعود نیلی امروز در نشست هیئت نمایندگان اتاق تهران در ارائه تحلیلی از مهمترین مسائل پیش روی آینده میان مدت اقتصادی کشور به موضوع اشتغال و بیکاری به عنوان بیماری نهفته در اقتصاد ایران اشاره کرد و گفت: برخی از بیماری‌ها آثار کوتاه مدتی دارند و به سرعت ظاهر می‌شوند و علائم خود را نشان می‌دهند که تورم از جمله آن بیماری‌هاست، اما برخی از بیماری‌ها در اقتصاد بیماری محال هستند، یعنی فرصتی برای بیمار وجود ندارد، تا علائم بیماری را شناسایی کند.
وی افزود: اتفاقاتی که در تونس و مصر رخ داد، هیچ‌گاه از زاویه بازار کار و اشتغال مورد تحلیل قرار نگرفت، چراکه بازار کار تونس و مصر به دلیل بیکاری تحصیلکردهها در شرایط خطرناکی قرار داشت.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف اظهار داشت: در سال 1335 جمعیت کشور 19 میلیون نفر بود و در فاصله 10 ساله از سال 35 تا 45حدود 10 میلیون نفر به این جمعیت اضافه شد که با توجه به سال پایه 19 میلیون نفر رشد زیادی است، اما در فاصله سالهای 55 تا 65 حدود 16 میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه شده است و از سال 65 تا سال 90 به طور متوسط سالی یک میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه شد.
نیلی افزود: در محاسبه نسبت ورودی و خروجی به بازار کار، کشورهای آمریکا و کره به نسبت 1.6 ، ترکیه و مصر با نسبت 3.2 ، و ایران در سال 2005 با نسبت 7 و در سال 2010 با نسبت 5.5 مواجه بوده است یعنی در سال 2010 به ازای هر یک نفر که از بازار کار خارج شده است، باید 5.5 نفر وارد بازار می‌شده است.
مشاور اتاق بازرگانی تهران گفت: ایران در سنین 15 تا 29 ساله بالاترین جمعیت را در جهان دارد، به طوری که از 14 میلیون نفر در سال 1990 به 25 میلیون نفر در سال 2010 رسیده است و همین عامل باعث کاهش رشد جمعیت در آینده می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه در سال 1385 با کاهش 5 درصدی در ورود به بازار کار مواجه بودیم، اظهارداشت: در فاصله سالهای 1385 تا 1390 ، اقتصاد ما شغلی ایجاد نکرده است و این نشان می‌دهد که افراد به این نتیجه رسیده‌اند، تا با تحصیلات بالاتر وارد بازار کار شوند و همین عامل باعث افزایش تحصیلکرده‌های بیکار در کشور شده است.
نیلی با تاکید بر اینکه نرخ بیکاری زنان در سالهای 89 و 90 افزایش 10 درصدی داشته است، اظهارداشت: وقتی به اقتصاد کشور فشاری وارد می‌شود، اولین جایی که این فشار را نشان می‌دهد، در بخش اشتغال زنان است و نکته دیگر اینکه متوسط درآمد شاغلان در این مدت نزولی بوده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف با تاکید بر اینکه آموزش عالی ضربه‌گیر بازار کار، بازار مسکن و ازدواج شده است، گفت: آموزش‌عالی بیش از نیاز اقتصاد توسعه پیدا کرده است، رشد دانشجویان تناسبی با توسعه ندارد و در طول 20 سال تعداد دانشجویان، 13 برابر شده است و در شاخص‌های جهانی ایران بیشترین تعداد دانشجویان را در هر 100 هزار نفر دارد.
وی افزود: در دنیا نسبت شاغلان به جمعیت 45 درصد است ، در کشورهای شرق آسیا به دلیل اشتغال زنان این نسبت 55 درصد است، اما در ایران این نسبت 27 درصد است، یعنی هر یک نفر نان آور 3.7 نفر است و در سرشماری سال 90 نسبت شاغلان به خانوارها تقریباً برابر است، یعنی به طور متوسط در هر خانواده یک نفر شاغل است.
وی در تشریح سناریوهای اشتغال، گفت: یک سناریوی بدبینانه می‌تواند این باشد که وضعیت اشتغال ادامه روند موجود باشد، سناریوی خوش‌بینانه می‌تواند این باشد که سالانه 455 هزار شغل در کشور ایجاد شود و سناریوی بینابینی این است که سالانه 200 هزار نفر شغل در کشور ایجاد شود.
مسعود نیلی گفت: اگر امروز هر تصمیمی در اقتصاد گرفته شود آثار خود را در بخش اشتغال بعد از سال 95 نشان می‌دهد و با ادامه روند موجود در سال 95 بین 5.5 تا 8 میلیون نفر بیکار در کشور خواهیم داشت.
وی با اشاره به منحنی رشد اقتصادی گفت: رشد اقتصادی زمانی می‌تواند اشتغال‌زا باشد که ثبات داشته باشد، لذا اگر رشد اقتصادی همراه با نوسان باشد، نمی‌تواند اشتغال‌زایی لازم را داشته باشد.
مشاور اتاق بازرگانی تهران گفت: در سال 91 و 92، رشد اقتصادی منفی است و بین منفی نیم درصد تا منفی یک درصد خواهد بود.
وی افزود: طی سالهای آینده هیچ مسأله‌ای مهمتر از اشتغال در کشور وجود نخواهد داشت و نکته مهم این است که اداره یک کشور مثل هدایت کشتی است، نه مثل هدایت دوچرخه چرا که فاصله فرمان تا چرخ دوچرخه کوتاه است و حرکت فرمان به سرعت در چرخ‌ها خودش را نشان می‌دهد، اما حرکت فرمان و مسیر حرکت در کشتی متفاوت است و تغییر جهتی که در کشتی صورت می‌گیرد، پس از طی زمانی خودش را نشان می‌دهد، لذا اگر امروز تغییر ساختاری در اقتصاد صورت گیرد، آثار آن پس از سال 95 ظاهر می‌شود.
نیلی گفت: بحث اشتغال زنان و اشتغال تحصیلکردهها دو مقوله‌ای است که در دولت پیگیری شود، اما با توجه به محدودیت منابعی که وجود دارد، به نظر می‌رسد این دو بخش از اشتغال نمی‌تواند در دولت مرتفع شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف در تشریح هفت دلیل و مشکل ایجاد بیکاری و عدم اشتغال در کشور اظهارداشت: مشکل اول بازار ارز است. بازار ارز در کشور ما سه ویژگی ضد اشتغال دارد: نظام چند نرخی، روند افزایشی، نوسان، با توجه به اینکه اقتصاد ما وابسته به واردات است، این سه عامل باعث بروز پدیده ضد اشتغالی می‌شود.
نیلی افزود: مشکل دوم یارانه‌ها و اصلاح قیمت انرژی است، ما معتقدیم بدون تردید باید اصلاح قیمت انرژی ، چه بخواهیم و چه نخواهیم اتفاق می‌افتد، اما باید اجرای فاز دوم هدفمند کردن یارانه‌ها با توجه به فاز اول صورت گیرد.
نیلی در تشریح مشکل سوم گفت: 65 تا 70 درصد از درآمدهای دولت، نفتی است و بودجه دولت با یک بازه افزایشی شدید مواجه شده است. باید دید رویکرد دولت در بودجه 92 چه می‌خواهد باشد، چرا که در اشتغال و در تورم تعیین کننده است. اگر دولت به سمت استقراض از بانک مرکزی برود به رکود فعلی تورم هم اضافه می‌شود، اما در شرایط فعلی اصلاح نرخ ارز به نفع اقتصاد است و می‌تواند به کسری بودجه و تورم کمک کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف در تشریح مشکل چهارم گفت: باید قبول کنیم که نتوانستیم نظام بانکی معطوف به سرمایه در گردش ایجاد کنیم و رابطه بین بانک و بنگاه معطوف به رشد و اشتغال نشده است.
نیلی مشکل پنجم را در خصوص محدودیت در سرمایه‌گذاری اعلام کرد و گفت: امروز اولویت بهره‌برداری از ظرفیت‌های موجود است و 3 درصد از بنگاه‌های صنعتی از نظر تعداد کارکنان بالای 400 نفر کارکن دارند که 66 درصد از ارزش افزوده صنعت را همین 3 درصد ایجاد می‌کنند. امروز بنگاه‌هایی داریم که از نظر مالی خصوصی هستند و از نظر اداری دولتی هستند. مشکل بنگاه‌های کوچک و متوسط مربوط به محیط کسب و کار است.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف مشکل ششم را محدودیت‌های بین‌المللی و تحریم اعلام کرد و گفت: به دلیل فشارهای بین‌المللی وابستگی به واردات افزایش داشته است و واردات کشور از 20 میلیارد دلار به 80 میلیارد دلار رسیده است و در واقع رشد تولید از طریق واردات و نه از طریق افزایش نیروی کار بوده است.
نیلی هفتمین دلیل ضد اشتغالی در کشور را تنگنای منابع طبیعی و محیط زیست اعلام کرد و گفت: کارشناسان معتقدند اینها برای ما گلوگاه می‌شود که هرکدام باید در یک سازمان مورد بررسی قرار گیرد.
وی افزود: اتفاقاتی که در تونس و مصر رخ داد، هیچ‌گاه از زاویه بازار کار و اشتغال مورد تحلیل قرار نگرفت، چراکه بازار کار تونس و مصر به دلیل بیکاری تحصیلکردهها در شرایط خطرناکی قرار داشت.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف اظهار داشت: در سال 1335 جمعیت کشور 19 میلیون نفر بود و در فاصله 10 ساله از سال 35 تا 45حدود 10 میلیون نفر به این جمعیت اضافه شد که با توجه به سال پایه 19 میلیون نفر رشد زیادی است، اما در فاصله سالهای 55 تا 65 حدود 16 میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه شده است و از سال 65 تا سال 90 به طور متوسط سالی یک میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه شد.
نیلی افزود: در محاسبه نسبت ورودی و خروجی به بازار کار، کشورهای آمریکا و کره به نسبت 1.6 ، ترکیه و مصر با نسبت 3.2 ، و ایران در سال 2005 با نسبت 7 و در سال 2010 با نسبت 5.5 مواجه بوده است یعنی در سال 2010 به ازای هر یک نفر که از بازار کار خارج شده است، باید 5.5 نفر وارد بازار می‌شده است.
مشاور اتاق بازرگانی تهران گفت: ایران در سنین 15 تا 29 ساله بالاترین جمعیت را در جهان دارد، به طوری که از 14 میلیون نفر در سال 1990 به 25 میلیون نفر در سال 2010 رسیده است و همین عامل باعث کاهش رشد جمعیت در آینده می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه در سال 1385 با کاهش 5 درصدی در ورود به بازار کار مواجه بودیم، اظهارداشت: در فاصله سالهای 1385 تا 1390 ، اقتصاد ما شغلی ایجاد نکرده است و این نشان می‌دهد که افراد به این نتیجه رسیده‌اند، تا با تحصیلات بالاتر وارد بازار کار شوند و همین عامل باعث افزایش تحصیلکرده‌های بیکار در کشور شده است.
نیلی با تاکید بر اینکه نرخ بیکاری زنان در سالهای 89 و 90 افزایش 10 درصدی داشته است، اظهارداشت: وقتی به اقتصاد کشور فشاری وارد می‌شود، اولین جایی که این فشار را نشان می‌دهد، در بخش اشتغال زنان است و نکته دیگر اینکه متوسط درآمد شاغلان در این مدت نزولی بوده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف با تاکید بر اینکه آموزش عالی ضربه‌گیر بازار کار، بازار مسکن و ازدواج شده است، گفت: آموزش‌عالی بیش از نیاز اقتصاد توسعه پیدا کرده است، رشد دانشجویان تناسبی با توسعه ندارد و در طول 20 سال تعداد دانشجویان، 13 برابر شده است و در شاخص‌های جهانی ایران بیشترین تعداد دانشجویان را در هر 100 هزار نفر دارد.
وی افزود: در دنیا نسبت شاغلان به جمعیت 45 درصد است ، در کشورهای شرق آسیا به دلیل اشتغال زنان این نسبت 55 درصد است، اما در ایران این نسبت 27 درصد است، یعنی هر یک نفر نان آور 3.7 نفر است و در سرشماری سال 90 نسبت شاغلان به خانوارها تقریباً برابر است، یعنی به طور متوسط در هر خانواده یک نفر شاغل است.
وی در تشریح سناریوهای اشتغال، گفت: یک سناریوی بدبینانه می‌تواند این باشد که وضعیت اشتغال ادامه روند موجود باشد، سناریوی خوش‌بینانه می‌تواند این باشد که سالانه 455 هزار شغل در کشور ایجاد شود و سناریوی بینابینی این است که سالانه 200 هزار نفر شغل در کشور ایجاد شود.
مسعود نیلی گفت: اگر امروز هر تصمیمی در اقتصاد گرفته شود آثار خود را در بخش اشتغال بعد از سال 95 نشان می‌دهد و با ادامه روند موجود در سال 95 بین 5.5 تا 8 میلیون نفر بیکار در کشور خواهیم داشت.
وی با اشاره به منحنی رشد اقتصادی گفت: رشد اقتصادی زمانی می‌تواند اشتغال‌زا باشد که ثبات داشته باشد، لذا اگر رشد اقتصادی همراه با نوسان باشد، نمی‌تواند اشتغال‌زایی لازم را داشته باشد.
مشاور اتاق بازرگانی تهران گفت: در سال 91 و 92، رشد اقتصادی منفی است و بین منفی نیم درصد تا منفی یک درصد خواهد بود.
وی افزود: طی سالهای آینده هیچ مسأله‌ای مهمتر از اشتغال در کشور وجود نخواهد داشت و نکته مهم این است که اداره یک کشور مثل هدایت کشتی است، نه مثل هدایت دوچرخه چرا که فاصله فرمان تا چرخ دوچرخه کوتاه است و حرکت فرمان به سرعت در چرخ‌ها خودش را نشان می‌دهد، اما حرکت فرمان و مسیر حرکت در کشتی متفاوت است و تغییر جهتی که در کشتی صورت می‌گیرد، پس از طی زمانی خودش را نشان می‌دهد، لذا اگر امروز تغییر ساختاری در اقتصاد صورت گیرد، آثار آن پس از سال 95 ظاهر می‌شود.
نیلی گفت: بحث اشتغال زنان و اشتغال تحصیلکردهها دو مقوله‌ای است که در دولت پیگیری شود، اما با توجه به محدودیت منابعی که وجود دارد، به نظر می‌رسد این دو بخش از اشتغال نمی‌تواند در دولت مرتفع شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف در تشریح هفت دلیل و مشکل ایجاد بیکاری و عدم اشتغال در کشور اظهارداشت: مشکل اول بازار ارز است. بازار ارز در کشور ما سه ویژگی ضد اشتغال دارد: نظام چند نرخی، روند افزایشی، نوسان، با توجه به اینکه اقتصاد ما وابسته به واردات است، این سه عامل باعث بروز پدیده ضد اشتغالی می‌شود.
نیلی افزود: مشکل دوم یارانه‌ها و اصلاح قیمت انرژی است، ما معتقدیم بدون تردید باید اصلاح قیمت انرژی ، چه بخواهیم و چه نخواهیم اتفاق می‌افتد، اما باید اجرای فاز دوم هدفمند کردن یارانه‌ها با توجه به فاز اول صورت گیرد.
نیلی در تشریح مشکل سوم گفت: 65 تا 70 درصد از درآمدهای دولت، نفتی است و بودجه دولت با یک بازه افزایشی شدید مواجه شده است. باید دید رویکرد دولت در بودجه 92 چه می‌خواهد باشد، چرا که در اشتغال و در تورم تعیین کننده است. اگر دولت به سمت استقراض از بانک مرکزی برود به رکود فعلی تورم هم اضافه می‌شود، اما در شرایط فعلی اصلاح نرخ ارز به نفع اقتصاد است و می‌تواند به کسری بودجه و تورم کمک کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف در تشریح مشکل چهارم گفت: باید قبول کنیم که نتوانستیم نظام بانکی معطوف به سرمایه در گردش ایجاد کنیم و رابطه بین بانک و بنگاه معطوف به رشد و اشتغال نشده است.
نیلی مشکل پنجم را در خصوص محدودیت در سرمایه‌گذاری اعلام کرد و گفت: امروز اولویت بهره‌برداری از ظرفیت‌های موجود است و 3 درصد از بنگاه‌های صنعتی از نظر تعداد کارکنان بالای 400 نفر کارکن دارند که 66 درصد از ارزش افزوده صنعت را همین 3 درصد ایجاد می‌کنند. امروز بنگاه‌هایی داریم که از نظر مالی خصوصی هستند و از نظر اداری دولتی هستند. مشکل بنگاه‌های کوچک و متوسط مربوط به محیط کسب و کار است.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف مشکل ششم را محدودیت‌های بین‌المللی و تحریم اعلام کرد و گفت: به دلیل فشارهای بین‌المللی وابستگی به واردات افزایش داشته است و واردات کشور از 20 میلیارد دلار به 80 میلیارد دلار رسیده است و در واقع رشد تولید از طریق واردات و نه از طریق افزایش نیروی کار بوده است.
نیلی هفتمین دلیل ضد اشتغالی در کشور را تنگنای منابع طبیعی و محیط زیست اعلام کرد و گفت: کارشناسان معتقدند اینها برای ما گلوگاه می‌شود که هرکدام باید در یک سازمان مورد بررسی قرار گیرد.