به گزارشامروله، اقتصاد مقاومتی به معنی تشخیص حوزه‌های فشار و متعاقباً تلاش برای کنترل و بی‌اثر کردن آن تاثیرها است و در شرایط آرمانی تبدیل چنین فشارهایی به فرصت است، همچنین برای رسیدن به اقتصاد مقاومتی باید وابستگی‌های خارجی کاهش یابد و بر تولید داخلی کشور و تلاش برای خوداتکایی تأکید گردد. مطابق تعریف اقتصاد مقاومتی، ضرورت مقاومت برای رد کردن فشارها و عبور از سختی‌ها برای رسیدن به نقاط مثبت ملی نیاز است.
حال با این تعریف از اقتصاد مقاومتی و لحاظ کردن اصول مدیریت اقتصاد از نگاه حضرت امام خمینی(ره) باید دید آیا شاخص های اقتصاد مقاومتی برگرفته از نگاه اقتصادی امام خمینی (ره) است؟
یکی از نکات حائز اهمیت در نگاه اقتصادی حضرت امام کاهش وابستگی اقتصادی است. در نگاه حضرت امام اگر مملکت شما در اقتصاد نجات پیدا نکند وابستگی اقتصادی درهمه زمینه ها حتی وابستگی نظامی و سیاسی ایجاد می شود.
*اعتماد به نفس و توجه به تولید داخلی
به اعتقاد کارشناسان اقتصادی یکی از مسائلی که در رسیدن به پیروزی اقتصادی می‌تواند راهگشا باشد داشتن اعتماد به نفس برای اجرای فعل "ما می توانیم" است. حضرت امام خمینی (ره) در هدایتگری های خود به ملت در مبارزه با استعمار بارها بر اعتماد به نفس مردم تأکید کردند و نتیجه آن چیزی جز پیروزی حق علیه باطل نبود.
اکنون در شرایط فعلی وقت آن است که ملت آن اندیشه را به کار گیرند و در تولید داخلی بر اندیشه ها و مغزهای داخلی تکیه و اقتصاد را توسعه دهند. در بحث استقلال اقتصادی "ما می توانیم" در صحبت های مقام معظم رهبری هم نمود دارد. حضرت امام در این زمینه می فرماید: "آنها که این صنعت های بزرگ را درست کردند، آنها هم انسانهای یک سر و دو گوشی هستند که مثل سایر انسانهایند؛ منتها قبل از ما بیدار شدند و ما را خواب کردند، قبل از اینکه ما بیدار شویم آنها بیدار شدند و هم خوشان را صرف این کردند که با ایادی خودشان مستقیماً یا به طور غیر مستقیم ما را غافل کنند، ما را خواب کنند و به ما تزریق کنند به اینکه شما نمی توانید".
در شرایط فعلی جا دارداین تذکر امام سرحوله راه قرار گیرد. در شرایط کنونی توجه به تولید داخلی و جلوگیری از تعطیلی مراکز تولیدی تنها راه نجات کشور از وابستگی اقتصادی است که می‌باید سرلوحه حرکت اقتصادی جامعه باشد. از مسائل دیگر مهم و حائز اهمیت دراقتصاد حمایت از تولید داخلی است.
خودکفایی از اساسی ترین ارکان استقلال اقتصادی است. امام خمینی(ره) در اهمیت آن چنین فرمودند: "شما می دانید که اگر یک مملکت در اقتصاد، خصوصاً این رشته اقتصاد که نان مردم است؛ در این، احتیاج به خارج پیدا بکند و یک احتیاج مبرمی که نتواند خودش را اداره کند خودش را و باید دیگران او را اداره کنند. این وابستگی اقتصادی آن هم در این رشته، موجب این می شود که ملت ایران، مملکت ایران، تسلیم بشود به دیگران".
ایشان با تأکید بر اولویت خودکفایی در کشاورزی و به تبع آن حمایت برنامه ریزی شده و همه جانبه از تولدات داخلی کشاورزی می فرماید:"چقدر برای یک مملکت عیب است و سرشکستگی که دستش را دراز کند طرف آمریکا که گندم بده، کشکول گدائیش را باز کند پیش دشمنش و از او بخواهد که رزقش را بدهد. چقدر برای ما سرشکستگی دارد، تا این ملت بنایش را بر این نگذارد که کشاورزیش را تقویت کند و بسازد به آنکه خودش به دست می آورد، نمی توانیم استقلال پیدا کنیم".
در دیدگاه حضرت امام، تکیه بر استعدادهای داخلی برای خودکفایی در اقتصاد اعم از بخش کشاوزی و صنعت، از ضروریات استقلال اقتصادی (که لازمه استقلال سیاسی و فرهنگی است) است. بنیانگذار جمهوری اسلامی چه قبل و بخصوص پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی بر آن پای می فشارد و در این مسیر اعتماد به نفس ملت ایران و جوانان آن و روحیه عزت طلبانه و شرافتمندانه آنان را به کمک می طلبد. برای ملتی که درس آزادگی را در مکتب حسین بن علی (ع) آموخته شایسته نیست برای مایحتاج خویش با وجود شرایط طبیعی بسیار مناسب کشور بخصوص در بخش کشاورزی و دیگر بخش ها، دست نیاز به سوی دشمنان خویش بگشاید.
این امر آنجا بسیار دردناک است که به علت برنامه ریزیهای غیر اصولی و ناصحیح، تولیدات داخلی رو به افول و نابودی بروند و درعوض بازارهای کشور به روی اجناس خارجی که مشابه آن در کشور تولید می شود، باز گردد. آیا وضعیت تولید منسوجات ما امروز به علت عدم حمایت از مراکز تولیدی و نیز ورود بی رویه این کالا از خارج رو به وخامت نگذاشته است؟ آیا تولید لوازم خانگی و برقی به میمنت ورود رسمی و غیر رسمی محصولات خارجی در این عرضه زمینگیر نشده اند؟ آیا ورود بی رویه محصولات کشاورزی و ماندن دست رنج کشاورزان بر روی زمین باعث نابودی تولیدات در این زمینه محصولات دیگر کشورها در بازارهای داخلی نمی شود؟
حال نگاهی می اندازیم به دیدگاه مقام معظم رهبری درباره تولید داخل که ریشه اقتصاد مقاومتی است:
استقلال اقتصادى در گرو تولید ملى
«اگر این ملت بخواهد این استقلال سیاسى را، این عرض اندام فرهنگى را در مقابل سلطه گران عالم حفظ کند، باید پایه هاى اقتصادى خود را محکم کند؛ این، ریشه دواندن استقلال در کشور است و این وابسته است به تولید، به کار، به شکوفایى کار، به نوآورى در بخشهاى مختلف کار. اساس مسأله، تولید است،تولید، اساس اقتصاد است.»
ستون اصلى تولید؛ کارِ کارگر
«اگر ما دنبال توسعه اقتصادى هستیم، باید کار را تقویت کنیم، بدون کار نمى شود. مرتب صحبت از سرمایه گذارى است، بنده نقش سرمایه گذارى را قبول دارم، بدون سرمایه گذارى هم کارى صورت نمى گیرد، اما سرمایه گذارى یک رکن کار است، رکن اساسى، کارِ کارگر است. قشر کارگر زحمتکش، ستون اصلى تولید در کشور هستند.»
وظایف مردم: مصرف تولید داخل
«شما وقتى کالاى داخلى را مصرف مى کنید، به کارگر ایرانى دارید کمک مى کنید، اشتغال ایجاد مى کنید، به سرمایه ایرانى هم دارید کمک مى کنید.(وقتى) شما آن (جنس خارجى) را انتخاب مى کنید، یک کارگر ایرانى را بیکار مى کنید و یک کارگر غیرایرانى را به کار وادار مى کنید. مگر بیکارى امروز، مشکل عمده جامعه ما نیست. وقتى شما این طور کردید، بنده این طور کردم، آن برادر دیگر، آن خواهر دیگر و یکى یکى از این روش پیروى کردیم، نتیجه چه مى شود؟ نتیجه، ورشکستگى کارخانه داخلى، بیکارى کارگر داخلى و در نهایت باعث ناامیدى سرمایه گذار داخلى مى شود.»
با این توضیحات به راحتی می‌توان دریافت که نگاه اصول مدیریت اقتصادی امام خمینی (ره) همان نگاه اقتصادی مقام معظم رهبری در اقتصاد مقاومتی است.
* گرشاسبی: نگاه اقتصادی امام خمینی همان اقتصاد مقاومتی است
سعید گرشاسبی، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادیخبرگزاری تسنیم، درباره نگاه حضرت امام خمینی نسبت به اقتصاد مقاومتی می گوید: بر اساس تعریفی که مقام معظم رهبری از اقتصاد مقاومتی داشته اند: اقتصاد مقاومتی به معنی آن اقتصادی است که در شرایط فشار، در شرایط تحریم، در شرایط دشمنی ها و خصومت های شدید می تواند تعیین کننده رشد و شکوفایی کشور باشد.همانطوریکه از تعریف فوق بر می آید یکی از الزمات اقتصاد مقاومتی، اتکا به توان داخلی اقتصاد و داشتن استقلال اقتصادی است.
وی ادامه می‌دهد: حضرت امام خمینی وابستگی اقتصادی را منشأ همه وابستگی های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی میدانند؛ و اعتقاد دارند که بدون دستیابی به استقلال اقتصادی نمیتوان به استقلال سایر زمینه ها دست یافت.به همین دلیل دستیابی به این امر را یکی از اهداف مهم نظام اقتصادی میدانند و میفرمایند،«شما حالا باید از اول شروع کنید و قصدتان این باشد که خودتان مستقل در همه چیز باشند؛ در فرهنگ مستقل باشید، در صفت مستقل باشید، در زراعت مستقل باشید. وقتی که بنای بر این معنا گذاشتید و با این عزم وارد میدان شدید، میتوانید که کشور خودتان را نجات بدهید و کشور خودتان را مستقل کنید و بیمه کنید استقلال کشور خودتان را برای همیشه.»
گرشاسبی بیان می‌کند:بنابراین حضرت امام (ره) لازمه ی استقلال و عدم وابستگی را تولید به اندازه ی نیازها و خودکفایی در کالاهای استراتژیک دانسته اند. ایشان در دیداری که با وزیر صنایع وقت و معاونین وی داشتند، می فرمایند: "ما در مرحله ای هستیم که تازه متولد شدهایم و من میگویم: اگر ما گرسنه باشیم و پیاده راه برویم و منزوی باشیم و به طرف خودکفایی حرکت کنیم، این بهتر از این است که وابسته و مرفه باشیم. و مهم این است که اعتقاد به آن نیت و ارزش های اسلامی و استقلال اقتصادی پیدا کنیم. "
این کارشناس اقتصادی اعتقاد دارد:بنابراین رسیدن به خودکفایی و در واقع تاکید بر تولید داخلی و حمایت از آن که یکی دیگر از ازالزامات اقتصاد مقاومتی است نیز در صحبتها و رهنمودهای رهبر کبیر انقلاب اسلامی دیده می شود. ایشان در پیامی که به مناسبت پایان جنگ تحمیلی و آغاز دوران سازندگی دادند بر بازسازی مراکز تولیدی صنعتی تاکید کردند و در عین حال خودکفایی در حوزه کشاورزی را نیز لازم دانسته اند:" توجه به بازسازی مراکز صنعتی نباید کوچکترین خللی بر ضرورت رسیدن به امر خودکفایی کشاورزی وارد آورد، بلکه اولویت و تقدم این امر باید محفوظ بماند و مسؤولین بیشتر از گذشته خود را مکلف به اجرای آن سازند و در امر احیای اراضی و مهار آبها و ایجاد سدها و تشویق کشاورزان و دامداران و استفادۀ هر چه بیشتر از نعمتهای بیکران الهی در طبیعت تلاش نمایند که مطمئناً خودکفایی در کشاورزی مقدمهای است برای استقلال و خودکفایی در زمینههای دیگر."
این کارشناس اقتصادی می گوید: به هر حال تأکید بر تولید داخلی و خودکفایی از نکات مهمی است که از صحبتهای حضرت امام به مناسبت های مختلف به دست می آید. رویکرد ایشان به نحوی است که حتی محاصره و تحریم اقتصادی را نیز یک هدیه الهی می دانند و آن را عاملی در جهت اتکا بیشتر به تولید داخلی می دانند. ایشان راهکار رهایی از وابستگی در حوزه ی اقتصاد، سیاست و ... را دستیابی به خودباوری می دانند.همچنین ایشان توجه به اسلام، اتکای به خدای بزرگ و وحدت امت اسلامی را از عوامل مؤثر در این زمینه میدانند.
این کارشناس اقتصادی می افزاید: آخرین نکته این است که ایشان محاصره اقتصادی را عامل مؤثری در دستیابی به این امر و تلاش در رهایی از وابستگی دانسته و می فرمایند:«این محاصره اقتصادی را که خیلی از آن می ترسند، من یک هدی های میدانم برای کشور خودمان، برای اینکه محاصره ی اقتصادی معنایش این است که «مایحتاج» ما را به ما نمیدهند. وقتی که مایحتاج را به ما ندادند، خودمان میرویم دنبالش ... مهم این است که ما بفهمیم که دیگران به ما چیزی نمیدهند، ما خودمان باید تهیه کنیم.»
گرشاسبی به فساد اقتصادی در برخی ارگان ها اشاره می کند و می گوید: فساد اقتصادی در برخی نهادها و حتی مردم عادی دیده می شود که باید مد نظر قرار گیرد. از دیگر مواردی که حائز اهمیت است واردات کالاهای لوکس است. اینکه اتومبیل های گران قیمت وارد کشور می‌شود اگر میزان این واردات کاهش یابد، ارز آوری به خارج از کشور کم می‌شود، خروج ارز از کشور برای اقتصاد کشور مناسب نیست. اما از آنجایی که این واردات سود کلانی را برای عده ای دارد که از این طریق کسب درآمد می‌کنند مانع از انجام کاهش واردات می‌شوند. این مسئله نشان دهنده نوعی فساد است که باید مورد توجه قرار گیرد.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه مسئولین نقشه راه عملیاتی برای تحقق اقتصاد مقاومتی نداشتند می افزاید:تا کنون مسئله و نقشه راه عملیاتی تعریف نشده است, برنامه موفقی نبوده است که به طور مثال بگوییم برای رسیدن به جایگاه افق 1404 باید فلان برنامه ها انجام شود.شاید در بودجه 94 اتکا به درآمد نفتی کاهش یافته است اما این مسئله به دلیل کاهش اتکا به درآمد نفتی نبوده است بلکه به دلیل کاهش قیمت نفت است. در صورتی که این موضوع می تواند به این صورت عملیاتی شود که هر ساله 10 درصد از درآمدهای نفتی فاصله بگیریم. در زمینه مباحث مالیاتی نیزمی توانیم به گونه ای عمل کنیم که برنامه ای برای فرارهای مالیاتی داشته باشیم.
به گزارش تسنیم، امام خمینی(ره) بر ضرورت استقلال اقتصادی تأکید داشته و عدم خودباوری و القائات مستکبران مبنی بر عدم ادامه حیات بدون وابستگی به آنان را خطر بزرگ برای جامعه می داند و استقلال و عزت مسلمین را در گرو استقلال اقتصادی آنان می شمارند که به اعتقاد کارشناسان اقتصادی این همان اقتصاد مقاومتی است که متأسفانه بنابر اظهارات کارشناسان اقتصادی هدف اقتصاد مقاومتی توجه به این جنبه‌‌‌های اقتصادی است که دشمنان اشراف کامل به آنها دارند و در تیر آخر تحریم، دست به تحریم نفتی و بانکی زده‌‌‌اند.